Kişisel Koruyucu Donanım (KKD) Nedir ?

KKD; çalışma ortamındaki tehlikelerin, çalışanları korumayı sağlayacak teknik tedbirlerle veya iş organizasyonu ve çalışma metodu ile ortadan kaldırılamadığı veya tam olarak sınırlandırılamadığı durumlarda, çalışanların sağlık ve güvenliğinin
korunması amacıyla, çalışan tarafından giyilen, takılan, bu maksada uygun olarak tasarımı yapılmış tüm cihaz, alet veya malzemeler olup; kullanımı, sağlık ve güvenlik koruma uygulamalarının son evresini oluşturur.

KKD’ lerin Doğru Seçimi ve Kullanımı

KKD’ lerin işyerlerinde seçimi, tedarik edilmesi, dağıtımı, doğru ve etkin kullanımının sağlanması uzmanlık gerektiren bir konu olup; bu süreç kesinlikle işin profesyonelleri tarafından dikkatle uygulanmalıdır. Aksi taktirde ramak kala olayları, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önlemek mümkün olmayacaktır.

İşletmelerde kişisel koruyucu donanımların seçimine ve satın alınmasına karar verilirken etkili olan en önemli unsur bu malzemelerin ilgili mevzuata ve standartlara uygun olup olmadığının bilinmesidir.

Eğer KKD, standartlara uygun üretilmişse ürün üzerinde standardı temsil eden numara TS EN yada EN ifadesi ile birlikte kullanılır ve bu malzemeler üzerinde veya ambalajında CE işareti bulunur. KKD seçiminde bu hususa dikkat edilmelidir.

Tüm kişisel koruyucu donanımlar;

• Kullananı risklere karşı korumalı, kendisi ilave risk oluşturmamalıdır.
• İşyerinde var olan koşullara uygun olmalı, çalışmayı zorlaştırmamalı ve çalışma kabiliyetini azaltmamalıdır.
• Kullanan kişinin sağlık durumuna, yaptığı işe, bedenine ve ergonomik gereksinimlerine uygun olmalı, çalışana sıkıntı vermemeli, gerekli ayarlamalar yapıldığında kullanana tam uymalıdır.

Birden fazla riskin bulunduğu ve aynı anda birden fazla KKD’ nin kullanılmasının gerektiği durumlarda, bu KKD’ lerin bir arada kullanılması uyumlu olmalıdır.

KKD’ lerin kullanılma koşulları özellikle kullanılma süreleri, riskin derecesine ve maruziyet sıklığına, kullanıcının çalıştığı yerin özelliklerine ve KKD’ nin performansına bağlı olarak belirlenmelidir.

İşyerinde, her bir KKD için, belirtilen hususlarla ilgili yeterli bilgi bulunmalı ve bu bilgilere kolayca ulaşılabilmelidir (talimat, uyarı ikaz işaretleri gibi).

KKD’lerin etkin ve doğru kullanımı sonucunda işyerlerinde olabilecek muhtemel kaza, ramak kala olaylar ve meslek hastalıklarını büyük ölçüde önlenecek veya azalacaktır.

KKD’ lerde CE İşareti Anlamı ve Önemi

CE Uygunluk İşareti; imalatçının KKD Yönetmeliği’nden kaynaklanan bütün yükümlülüklerini yerine getirdiğini ve KKD’ nin tüm ilgili uygunluk değerlendirme işlemlerine tabi tutulduğunu ve ulusal piyasa gözetim makamlarına da durumun böyle olduğuna yönelik yapılan bir beyandır. Başka bir deyişle, CE işareti KKD’ nin tüm kontrollerden geçtiğinin ve ilgili teknik gerekler ile EN Standartlarına uygunluğunun kanıtıdır.

CE işareti imal edilen her bir KKD ürününe, o KKD’ nin tahmini kullanım ömrü boyunca görünür, okunaklı ve silinmez şekilde yerleştirilir; ancak, ürünün özellikleri açısından bunun mümkün olmadığı hallerde, CE işareti ambalaja yerleştirilebilir. İmalatçının amblemi veya isteğe bağlı diğer tüm işaretlerin, CE işaretinin görünürlüğünü engelleyecek veya karışıklık yaratacak şekilde yerleştirilmesi yasaktır.

Güvensiz KKD Nasıl Anlaşılır?

KKD’ nin üzerindeki işaretler, yazılar, ambalaj ve kullanım kılavuzu ürünün güvenliği hakkında önemli ipuçları verir.

Öncelikle CE işaretinin uygun olup olmadığına bakılmalıdır. CE İşareti KKD Yönetmeliğindeki format ve ölçeğe uygun olmalıdır.

Ürünün standartlara uygun üretildiğini temsil eden numara ile birlikte EN yada TS EN ifadesi ürün üzerinde olmalıdır.

Ürünün kullanımına ilişkin Türkçe bir kılavuz yada açıklama ürün ile birlikte verilmelidir.

Bahsedilen konular ışığında güvensiz bir KKD ile karşılaşıldığında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü’ ne haber verilmelidir.

KKD’ lerin Seçimi, Çalışanlara Dağıtımı ve Kullanımının Sağlanması

KKD’ lerin seçiminde; tüm kullanıcıların görüş ve önerileri dikkate alınmakta olup “KKD Yönetmeği” ile “Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik” kapsamında şu yol takip edilir;

Yapılan risk değerlendirmeleri sonucuna göre hangi tip ve koruyucu özellikte KKD temin edileceği belirlenir.

KKD ile ilgili yasal mevzuat da dikkate alınarak ilgili firmaların katolog ve broşürleri taranarak temin edilmesi düşünülen KKD’ lerle ilgili birer adet numune istenir.

Firmalardan gelen numuneler denenmek amacıyla bu malzemeleri en fazla kullanacak kişilere verilir.

Malzemeleri deneyen kişilerden gelen geri bildirimler sonucunda ve İSG Kurul Üyelerinin de görüşleri alınarak alınacak malzemeye karar verilir.

Malzemelerin alınması ile ilgili ihtiyaç teknik özellikleri İş Güvenliği Uzmanı ve kurul üyeleri tarafından yapılır.

İşletmelerde kullanılan ve ilgili mevzuata uygun olarak CE Markalı olarak temin edilen tüm KKD’ lerin dağıtımı, imza karşılığında kayıt altına alınarak yapılır. Bu amaçla kişiye özel “Kişisel Koruyucu Malzeme Zimmet Tutanağı” oluşturulmuştur.

Kuruluşta “Kişisel Koruyucu Malzeme Kullanma Alanları” belirlenmiştir. Bu alanlara girişlerde iş ayakkabısı giyilmesi zorunlu olup; kulak tıkacı, toz maskesi, emniyet kemeri, koruyucu gözlük, eldiven, baret gibi diğer kişisel koruyucu malzemelerin ise yapılan işe ve bulunulan bölgeye göre gerekli olması halinde kullanılması zorunludur.

Ayrıca, KKD’ lerin, gerekli yerlerde ve işlerde, tüm çalışanlar ve ilgili diğer taraflar tarafından kullanılması gerektiği konusunda Genelge yayımlanmış ve tüm amirler bu genelgenin gereklerini yerine getirme konusunda görevlendirilmişlerdir.

İşletmede uygulanan “Kişisel Koruyucu Malzemeleri Kullanma Talimatı” ile yasal mevzuat ve standartlar da dikkate alınarak “Şirkette Kullanılan KKD’ ler ve KKD’ ler Neden Kullanılmalı? ” konulu eğitim İş Güvenliği Uzmanı tarafından yıllık eğitim programı kapsamında verilmektedir.

Kişisel Koruyucu Donanım Listesi

BAŞ KORUYUCULARI

• Endüstride (madenler, inşaat sahaları ve diğer endüstriyel alanlar) kullanılan koruyucu baretler
• Koruyucu başlık (kumaştan veya geçirimsiz kumaştan yapılmış boneler, kepler, gemici başlıkları ve benzeri)
• Saçlı derinin korunması (kepler, boneler, siperlikli veya siperliksiz saç fileleri)

KULAK KORUYUCULARI

• Kulak tıkaçları ve benzeri cihazlar
• İç haberleşme donanımlı kulak koruyucuları
• Endüstriyel baretlere uyan kulaklıklar
• Tam akustik baretler
• Düşük frekanslı kapalı devre haberleşme alıcısı olan kulak koruyucuları

GÖZ VE YÜZ KORUYUCULARI

• Gözlükler
• X-ışını gözlüğü, lazer ışını gözlüğü, ultra-viyole, kızılötesi, görünür radyasyon gözlükleri
• Ark kaynağı maskeleri ve baretleri (elle tutulan maskeler, koruyucu baretlere takılabilen maskeler veya baş bantlı maskeler)
• Kapalı gözlük (dalgıç tipi gözlük)
• Yüz siperleri

SOLUNUM SİSTEMİ KORUYUCULARI

• Gaz, toz ve radyoaktif toz filtreli maskeler
• Takılıp çıkarılabilen kaynak maskesi bulunduran solunum cihazları
• Dalgıç elbisesi
• Hava beslemeli solunum cihazları
• Dalgıç donanımı

EL VE KOL KORUYUCULARI

• Özel koruyucu eldivenler:Makinelerden (delinme, kesilme, titreşim ve benzeri),Kimyasallardan,
• Tek parmaklı eldivenler
• Parmak kılıfları
• Ağır işler için bilek koruyucuları (bileklik)
• Koruyucu eldivenler
• Elektrikten, Sıcak ve soğuktan
• Kolluklar
• Parmaksız eldivenler

AYAK VE BACAK KORUYUCULARI

• Normal ayakkabılar, botlar, çizmeler, uzun botlar, güvenlik bot ve çizmeleri
• Parmak koruyuculu ayakkabılar
• Tabanı ısıya dayanıklı ayakkabı ve ayakkabı kılıfları
• Termal ayakkabı, bot, çizme ve kılıfları
• Titreşime dayanıklı ayakkabı, bot, çizme ve kılıfları
• İzolasyonlu ayakkabı, bot, çizme ve kılıfları
• Zincirli testere operatörleri için koruyucu bot ve çizmeler
• Takıp çıkarılabilen ayak üst kısmı koruyucuları
• Dizlikler
• Takılıp çıkarılabilen iç tabanlıklar (ısıya dayanıklı, delinmeye dayanıklı, ter geçirmez)
• Takılıp çıkarılabilen çiviler (buz, kar ve kaygan yüzeylere karşı
• Bağları ve kancaları çabuk açılabilen ayakkabılar
• Isıya dayanıklı ayakkabı, bot, çizme ve tozluklar
• Antistatik ayakkabı, bot, çizme ve kılıfları
• Tahta tabanlı ayakkabılar
• Tozluklar

GÖVDE VE KARIN BÖLGESİ KORUYUCULARI

• Makinelerden korunmak için kullanılan koruyucu yelek, ceket ve önlükler (delinme, kesilme, ergimiş metal sıçramalarına karşı)
• Isıtmalı yelekler
• Cankurtaran yelekleri
• Vücut kuşakları / kemerleri
• Kimyasallara karşı kullanılan koruyucu yelek, ceket ve önlükler
• X ışınına karşı koruyucu önlükler

VÜCUT KORUYUCULARI

• Düşmelere karşı kullanılan donanım:
• Termal giysi
• Kinetik enerjiyi absorbe eden frenleme ekipmanı (gerekli tüm aksesuarlarıyla birlikte)
• Vücudu boşlukta tutabilen donanım (paraşüt tipi emniyet kemeri)
• Koruyucu giysiler:
• Koruyucu iş elbisesi (iki parçalı ve tulum)
• Makinelerden korunma sağlayan giysi (delinme, kesilme ve benzeri)
• Kimyasallardan korunma sağlayan giysi
• Kızılötesi radyasyon ve ergimiş metal sıçramalarına karşı korunma sağlayan giysi
• Radyoaktif kirlilikten koruyan giysi
• Düşmeyi önleyici ekipman (gerekli tüm aksesuarlarıyla birlikte)
• Isıya dayanıklı giysi
• Toz geçirmez giysi
• Gaz geçirmez giysi
• Florasan maddeli, yansıtıcılı giysi ve aksesuarları (kol bantları, eldiven ve benzeri)
• Koruyucu örtüler

CİLT KORUYUCULARI

• Koruyucu kremler / merhemler