İşyeri Ortam Ölçümleri

Ortam Ölçümü Nedir / Neden Yapılır?

Ortam Ölçümü; çalışma ortamındaki potansiyel soyut veya somut tehlikelerin yetkili kişilerce profesyonel ekipmanlarla ölçümlenerek tespit edilen risklere karşı önlem almak için yapılan çalışmalardır.

Bu ölçümler uluslararası kabul görmüş kuruluşlar (OSHA, NİOSH) ve standartlar çerçevesinde yetkilendirilmiş İSG ölçüm laboratuvarlarınca yapılmaktadır. Bu standartların karşıladığı makine ve ekipmanlar yardımıyla alınan numuneler laboratuvarlarda birtakım test veya analiz programlarından geçerek sınır değerlerle karşılaştırılır.

Talep edilirse firmaya özgü haritalama, istenilen noktalarda bölgesel analiz yapılmakta ve iş yeri hakkında yüksek hassasiyetli ayrıntılı raporlar hazırlanmaktadır.

İşverenler, çalışma ortamında bulunan çalışanların termal konfor, gürültü ve titreşim risk değerlendirmelerini, çalışma ortamı ve ortamda bulunan çalışanların sağlığını ölçümlemek ve gerekli kontrolleri T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nca yetkili ölçüm laboratuvarlarına yaptırmakla yükümlüdür.

Yurt içi ve yurt dışı denetleyici kurumlar, iş yerinde tehlikeli duruma yol açabilecek gürültü, kimyasal, termal konfor, aydınlatma, manyetik gibi fiziksel risk etmenlerinin bağımsız akredite kurumlar tarafından tespit edilip raporlanmasını talep eder. İş Hijyeni Ölçümleri ile birlikte iş ekipmanlarının (kompresör, hava tankı, vinç, forkift, transpalet vs.)  işlevsel ve düzgün çalıştığının testlerinin, periyodik kontrol ve muayenelerinin tam olması istenir.

Ortam ölçümleri, sadece bakanlık denetimleri veya müfettiş yoklamalarından başarıyla geçmek için değil; çalışanlarımıza, zamanlarının büyük bir çoğunluğunu geçirdikleri çalışma ortamındaki riskleri ortadan kaldırıp sağlıklı, güvenli ve konforlu bir iş deneyimi sunmak için yapılmalıdır.

İşçi sağlığı amacıyla belirtilen, kanunen yapılma yükümlülüğü olan ortam ölçümleri, işvereni oluşabilecek kazalardan, cezalardan ve kazanın yükümlülüğünden de kurtarmış olacaktır.

30.06.2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu‘nun 10 uncu maddesine göre işverenler, iş sağlığı ve güvenliği yönünden çalışma ortamına ve çalışanların bu ortamda maruz kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların yapılmasını sağlamakla yükümlüdür.

Ortam Ölçümleri Nelerdir?

İSG kapsamında ortam ölçümü ve kişisel maruziyet ölçümü olarak 2 stratejide ölçüm yapılabilir.

Ortam Ölçümleri

• Ortam Toz Ölçümü (Solunabilir Toz Ölçümü, Ortam Toz Ölçümleri)
• Ortam Gürültü Ölçümü
• Ortam Titreşim Ölçümü
• Ortam Kimyasal Ölçümü
• Ortam Aydınlatma Ölçümü (İç Ortam Aydınlatma, Işık Şiddeti)
• Ortam Termal Konfor Ölçümü (Isı,Nem,Hava Akım Hızı)
• Ortam VOC Ölçümleri
• Ortam Elektromanyetik Alan Ölçümü (Elektromanyetik Radyasyon)

Kişisel Maruziyet Ölçümleri

• Kişisel Gürültü Maruziyeti Ölçümü
• Kişisel Titreşim Maruziyeti Ölçümü (El-Kol Titreşimi, Tüm Vücut Titreşimi)
• Kişisel Gaz Maruziyeti Ölçümü (Kişisel Gaz Maruziyeti)
  Kişisel Toz Maruziyeti Ölçümü
• Solunabilir Toplam Toz Ölçümü
• Kişisel VOC (Kimyasal) Maruziyeti Ölçümü

Bir takım riskler gözle görünür veya anlaşılır şekilde fark ediliyor olabilir fakat maruziyet seviyelerinin tespit edilmesi, gerekli önlemlerin daha sağlıklı alınmasına yardımcı olur.

Gürültü, Toz veya Kimyasal maruziyet, meslek hastalıklarına yakalanma riski kuvvetle muhtemel olduğundan; sınır değerleri aşan kişi veya bölümlerde maruziyeti kabul edilebilir seviyelere çekmek ve gerekli tetkikleri yaparak gözetim altında tutulması gereklidir.

Önemle belirtmek gerekir ki; kişisel maruziyet ölçümleri, ilgili yönetmelikteki sınır değer karşılaştırmasına göre yapılır fakat ortam ölçümleri için böyle bir kıyaslama yapılamayacağını hatırlatmak gerekir. Ortam için sadece bilgi amaçlı ölçümleme yapılacağından maruziyet kapsamında olmayacaktır, haliyle yönetmelikteki sınır değer karşılaştırmasına girilemez.

Ortam Ölçümleri Kaç Yılda Bir Yapılır?

Zamanla çalışma ortamı ve riskler de değişeceği için ölçüm sonuçlarının da revize edilmesi gerekir. Risk değerlendirmesine paralel olarak iş yeri ortam ölçümlerinin, çok tehlikeli sektörlerde iki yılda; tehlikeli sektörlerde dört yılda; az tehlikeli sektörlerde ise altı yılda bir yenilenmesi tavsiye edilir.

Ortam ölçümlerinin kanun, yönetmelik ve standartlar nezdinde belirlenen bir aralığı yoktur.  Ortam ölçümleri periyodu nedir, kaç yılda bir yapılır? sorusuna cevaben; ortam ölçümlerinin ve ölçülecek noktaların hangi parametrelerde yapılacağını ve kararını Risk Değerlendirmesi Ekibi, İş Güvenliği Uzmanı ve İş Yeri Hekimi’nin vermesi gerekir. Düzenli denetimlere giren veya ana firma tarafından yükümlülüğü bulunan iş yerlerinde yılda bir yapılması tavsiye edilir.

Ortam Ölçümleri Geçerlilik Süresi / Sıklığı / Periyodu

Ortam ölçümü yenileme süresi hakkında iş güvenliği uzmanlarına önerilecek bazı hususlar vardır. İş yerlerinde kapasite artışı, iş yeri taşınması veya yer değişikliği, risk değerlendirmesi yapılması noktasında ölçümlerin tekrarlanması beklenir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği‘nin 16. maddesine göre çalışma ortamının gözetimi, İş güvenliği uzmanınca; sağlık gözetimi verileri kaydedilerek işverene yıllık değerlendirme raporu hazırlanır. Diğer bir deyişle iş sağlığı ve güvenliği uzmanı ve iş yeri hekimi risk değerlendirmesi yaparken ortam ölçümü tekrarlanmasına gerek görürlerse bu ölçümler yapılmalı veya tekrarlanmalıdır.

İşveren, gerekli ortam ölçümü, test ve analizlerini risk değerlendirmesine bağlı olarak yaptırır. İşyeri ortamında farklılık oluştuğunda, iş yeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının gerekli görmesi halinde iş hijyeni ölçümleri test ve analizleri tekrarlanır.

Ortam Ölçümleri Yönetmeliği ve Mevzuat

Yönetmeliğin tamamına buradan ulaşabilirsiniz.